Nieuw boek: Zo was onze oorlog

Sinds 2010 zet mijn scholenproject Zo was onze oorlog jongeren aan om interviews af te nemen van getuigen van de Tweede Wereldoorlog. En vandaag ligt het boek in de winkel! Het scholenproject… …startte ik vier jaar geleden onder de naam Zo was onze oorlog. Vijf scholen zetten hun stevige schouders onder dit project en samen met hun leerkrachten begonnen de jongeren aan het historisch onderzoek. Meteen werd het duidelijk dat er een momentum is aangebroken. Niet alleen willen de getuigen steeds meer hun verhaal doen, er zijn ook nieuwe luisteraars opgestaan. Het zijn de grootouders van de jongeren vandaag die de oorlog meemaakten en die jongeren zijn opmerkelijk geboeid. Luister je liever naar je grootmoeder dan naar je moeder? Bovendien zijn deze jongeren niet  gebonden aan voorkennis en vooroordelen. Zij ontbreken hun getuige minder vaak als het over een bekende gaat, over de bakker of tante nonneke. Zij schrikken niet op wanneer iemand over een ‘zwarte’ spreekt. Deze nieuwe luisteraars kennen minder taboes, vellen minder snel een oordeel en zijn daardoor meer luisteraars dan elke andere interviewer.

 Rida bezocht zijn buurman Roger.

Daarom werkte ik het project uit. Ik wilde jongeren aanzetten tot luisterbereidheid en bedacht een schooltaak die meer was dan een opdracht op punten. Meer dan duizend jongeren gingen op pad met in hun rugzak een basiskennis over het oorlogsleven, een spoedcursus interviewtechnieken en vooral het jonge enthousiasme om mee te schrijven aan de geschiedenis. Elke jongere ging op zoek naar zijn getuige: voor 1935 geboren en de oorlog bewust meegemaakt. Velen kozen een grootouder, anderen gingen op visite bij familie, buren of kennissen. Heel wat scholieren trokken hun stoute schoenen aan en bezochten een onbekende getuige in een rusthuis.

Het boek… …vertelt het verhaal van de bijna 800 getuigen van het scholenproject. De laatste jaren nam ik elk van de door de jongeren uitgeschreven interviews door en ging ik op zoek naar het verhaal van het leven tijdens WOII. Het resultaat is een kluwen van persoonlijke herinneringen, als puzzelstukjes samen gelegd tot een boek.

 Bijna 800 uitgeschreven interviews…

Tijdens het onderzoek zocht ik ook naar de verhalen van de mijn eigen grootouders. Nog maar een van hen is in leven, dus ik moest het doen met enkel flarden van hun herinneringen aan de oorlog.  De verhalen van de mijn grootouders zijn erg verschillend: Roger uit Gistel was Belgicist en student  in Leuven en kwam zo in de storm van verzet en collaboratie terecht. Na de bevrijding meldde hij zich als vrijwilliger bij de Brigade Piron. Zijn latere echtgenote Denise uit Torhout sloeg in het begin van de oorlog op de vlucht en zag nadien hoe haar vader als staatsveearts het moeilijk had om het gewone leven te hernemen. Voor haar was de oorlog vooral een zoektocht naar voedsel met de nodige smokkelpraktijken. Mijn andere grootvader Louis uit Niel kreeg zoals duizenden andere jongemannen in mei 1940 het bevel om als reserverekruut naar het zuiden van Frankrijk te trekken. Na dit avontuur beleefde hij de bezetting onder voortdurende angst: hij wilde studeren, maar moest werken in de Duitse oorlogsindustrie. Hij dook dan ook onder als werkweigeraar. Zijn latere echtgenote Magda vertelde mij over haar jeugd in Antwerpen. Voor haar was de oorlog vooral een decor van haar jeugd. Toch kwam in 1944 het geweld steeds dichterbij toen de V-bommenterreur het land in bedwang hield. Zo groeide het idee om elk deel van dit boek op te delen in vier hoofdstuken: de verhalen van en over mijn eigen grootouders als de leidraad. Hun herinneringen confronteer ik met die van honderden anderen uit hun generatie. Het is een herinneringsboek, een collectief geheugen aan de Tweede Wereldoorlog. Deel I: 1939-1940

1. Magda: Zo was onze oorlog, over het schoolproject en de jongeren

2. Roger: oorlog als soldaat, de mobilisatie, inval en Achttiendaagse Veldtocht

3. Denise: oorlog als vluchteling, de vlucht van mei ’40

4. Louis: oorlog als jongeman, de reserverekruten of CRABs

Deel II: 1940-1944

5. Denise: overleven in oorlogstijd, smokkel, rantsoeneringen en oorlogseten

6. Roger: collaboratie en verzet

7. Magda: de oorlog als decor van haar jeugd

8. Louis: het angstige oorlogsleven, bombardement en verplichte tewerkstelling

Deel III: 1944-1945

9. Louis: de bevrijding

10. Denise: de repressie

11. Magda: de V-bommen

12. Roger: het laatste oorlogsjaar

Zo is Zo was onze oorlog een heel persoonlijk boek geworden, met mijn eigen grootouders in een hoofdrol. Kopen? kan online: Cosmox, Bruna, Bol, geschiedenisboeken.nl, Eci, Standaard Boekhandel Of kom op 25 oktober naar een van de signeersessies in Standaard Boekhandel: 10u Kontich – 13u30 Edegem – 15u-17u Mortsel. Links: Facebook, Goodreads, WPG